آیا تابه‌حال تحت عمل جراحی قرارگرفته‌اید؟ حتماً می‌دانید که برای جراحی نواحی مختلف بدن، باید قسمتی از بدن را برش داد تا بتوان به قسمت‌های داخلی بدن دسترسی داشت. در جراحی و برای برش دادن بدن لازم است که از تیغهای تیز و برنده‌ای به نام تیغ بیستوری یا تیغ جراحی استفاده کرد. در ادامه راهکارهایی برای انتخاب بهترین تیغ جراحی یا همان اسکالپل به پزشکان و جراحان پیشنهاد می‌دهیم. با ما همراه باشید.
تیغ بیستوری یا جراحی چیست؟
تیغ بیستوری، درواقع همان تیغ جراحی یا اسکالپل است که در زبان فرانسه به آن تیغ بیستوری گفته می‌شود. تیغهای بیستوری از جنس کربن استیل و ضدزنگ بوده و کاربردهای مختلفی دارند.
کاربرد تیغ بیستوری
تیغهای جراحی یا بیستوری یکی از پرکاربردترین تجهیزات پزشکی هستند. برخی از کاربردهای آن بشرح زیر است:
- انواع عمل‌های جراحی
- کالبدشکافی
- دندانپزشکی
- حجامت
- برخی صنایع دستی
برای استفاده از تیغ جراحی باید آن را در دسته تیغ جراحی قرار داد. دسته این تیغ‌ها از جنس فلز برنج و یا کربن‌استیل ساخته می‌شود و دارای اندازه‌ها و اشکال متفاوت می‌باشد.
تیغهای پرمصرف در حوزه دندانپزشکی، تیغهای شماره ۱۵، ۱۲ و ۱۱ می‌باشد.
نحوه کار با اسکالپل:
نحوه استفاده از تیغ بیستوری بسیار ساده است. این تیغ‌ها دارای انواع مختلفی بوده که با شماره نام‌گذاری می‌شوند و با توجه به نوع جراحی و عمق موردنیاز برای برش می‌توان یکی از آن‌ها را انتخاب کرد. در استفاده از تیغ جراحی بهتر است موارد زیر درنظر گرفته شود:
- روش صحیح برای برش، در قسمت‌های حساس بدن هنگام جراحی، باید به‌گونه‌ای باشد که پزشک جراح تیغ جراحی را به‌صورت عمودی یا زاویه‌دار در دست نگیرد، زیرا ممکن است به سایر اعضای داخلی بدن آسیب وارد شود.
- تیغ جراحی باید آن‌قدر تیز و برنده باشد که با کوچک‌ترین تماس و لمس پوست، آن را برش دهد.
- این تیغ‌ها در دو نوع دائمی و یکبارمصرف در بازار موجود هستند. نوع دائمی تیغ بیستوری را می‌توان برای کاربرد بهتر، تیز کرد. در نوع یکبارمصرف هم برای هر بار استفاده باید از تیغ جدیدی استفاده کرد.
- تیغ های جراحی معمولا در بسته بندی‌های استریل ارائه می‌شوند و نیازی به استریل کردن مجدد ندارند. اما در صورت استریل نبودن حتما باید قبل از استفاده استریل شوند.
- در استفاده از تیغهای جراحی یکبارمصرف، باید توجه داشته باشید که از هر تیغ برای جراحی یک بیمار استفاده کنید و پس از مصرف آن را دور بیاندازید. در صورت چندبارمصرف‌بودن تیغ، پیش و پس از استفاده، توسط اتوکلاو استریل شوند.
- با توجه به سایز کوچک و تیز بودن تیغ جراحی باید توجه داشت که برای جا زدن و یا درآوردن تیغ‌ها حتماً از سوزنگیر استفاده شود. در غیراین‌صورت ممکن است به خود یا سایرین آسیب برسانید.
- در جراحی، علاوه بر تجهیزات مناسب، تکنیک مناسب نیز برای اطمینان از یک برش دقیق الزامی است.
انتخاب تیغ جراحی
همان‌طور که گفتیم، تیغ بیستوری یا جراحی کاربردهای مختلفی در پزشکی دارد. از این تیغ‌ها در جراحی قسمت‌های مختلف بدن، دندانپزشکی، کالبدشکافی و حجامت استفاده می‌شود. پزشکان و جراحان براساس نیازشان، تیغ مناسب را انتخاب می‌کنند. جنس مواد به‌کاررفته در این تیغ‌ها شدت تیز بودن و برندگی آن‌ها را مشخص می‌کند. هر چه کیفیت مواد استفاده‌شده بهتر باشد، کیفیت تیغ نیز بالاتر می‌رود.
در اینجا انواع تیغهای بیستوری و کاربرد هرکدام را بیان می‌کنیم تا به‌راحتی بتوانید یکی از این تیغ‌ها را برحسب کاربرد انتخاب کنید.
انواع تیغ بیستوری
قبل از انتخاب و خرید تیغ جراحی، باید با انواع آن آشنا شویم. این تیغ‌ها از استینلس استیل ساخته می‌شوند و معمولاً نوع یکبارمصرف آن‌ها کاربرد بیشتری دارد. اصلی‌ترین کاربرد این تیغ‌ها برش بافت پوست است و در عمل‌های جراحی استفاده می‌شوند. این تیغ‌ها ازلحاظ شکل ظاهری و لبه به چند دسته تقسیم می‌شوند. شماره‌های ۶، ۹، ۱۰، A10، ۱۱، ۱۲، B12، D12، ۱۳، ۱۴، ۱۵، A15، C15، D15، ۱۶، ۱۸، ۱۹، ۲۰، ۲۱، ۲۲ و … ازجمله آن‌ها هستند. برای استفاده از این تیغ‌ها، آن‌ها را بر روی دسته بیستوری مناسب خودشان قرار می‌دهند.
شرکت‌های مختلفی در جهان تیغهای جراحی یا بیستوری تولید می‌کنند که از معروف‌ترین و معتبرترین آن‌ها می‌توان سوان‌مورتون (swann Morton)، موریس (Moris)، مارتین (Martin) و های‌کات (Hi-Cut) را نام برد. تیغهای بیستوری یکبارمصرف در بسته‌های ۱۰۰ تایی عرضه می‌شوند که هر تیغ در یک بسته‌بندی تکی و جداگانه قرار دارد. این تیغ‌ها استریل بوده و در هنگام آغاز جراحی از بسته خارج می‌شوند.
در بین تیغهای بیستوری، تیغهای شماره ۱۰، ۱۱، ۱۲ و ۱۵ پرکاربردترین تیغ‌ها در پزشکی هستند که در ادامه به معرفی هر یک از آن‌ها خواهیم پرداخت.
شکل ظاهری انواع اسکالپل
در شکل زیر شمای کلی برخی از مهم‌ترین شماره‌های تیغ جراحی را مشاهده می‌کنید. آشنایی با شکل ظاهری انواع اسکالپل‌ها می‌تواند در انتخاب تیغ جراحی مناسب کمک‌کننده و موثر باشد.
به طور مثال، تیغ جراحی شماره ۱۱ سر تیز و مثلثی شکل دارد؛ در حالیکه تیغ شماره ۱۵، سر گرد و هلالی و کوچک دارد و تیغ بیستوری شماره ۲۰، سر گرد و هلالی بزرگ دارد. این تیغ‌ها هرکدام کاربردهای متفاوتی می‌توانند داشته باشند و برحسب شماره بر روی دسته‌های متفاوتی سوار می‌شوند تا از بریدگی یا آسیب دست جراح جلوگیری کنند.
تیغ بیستوری شماره ۱۰
تیغ جراحی شماره ۱۰ دارای یک لبه برش منحنی است و معمولا در جراحی‌های تخصصی مانند عمل بای‌پس عروق کرونر، برداشتن شریان رادیال، باز کردن برونش در جراحی توراکس و ترمیم فتق کاربرد دارد. این تیغ بیستوری کوچک برای ایجاد برش‌های کوچک‌تر در پوست و عضلات بکار می‌رود. همچنین جهت کاشت مو، حجامت، PRP، برداشتن خال، طب سنتی، صنایع دستی و حکاکی روی چوب نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. تیغ جراحی شماره ۱۰ با دسته شماره ۳ سازگار است.
تیغ بیستوری شماره ۱۱
به‌عنوان یکی از انواع پرفروش و پرمصرف تیغهای جراحی، می‌توان تیغ جراحی شماره ۱۱ را نام برد که برای ایجاد برش‌های ظریف‌تر به‌کار می‌رود. این تیغ، یکی از انواع تیغهای پرکاربرد برای انجام حجامت نیز هست، ازاین‌رو تیغ شماره ۱۱ فروش گسترده‌ای را در میان تیغهای جراحی دارد.
تیغ جراحی شماره ۱۱ به‌عنوان یک تیغ تیز و برنده برای برش‌های جراحی به شکل‌های مختلف مورداستفاده قرار می‌گیرد. این تیغ‌ها اغلب در مواردی که نیاز به برش‌های ریز و ظریف باشد، کاربرد دارند. عمق ناحیه‌ای که قرار است جراحی شود و نوع برشی که مدنظر جراح است، می‌تواند نوع تیغ جراحی را با شماره‌ای خاص تعیین نماید.
اسکالپل شماره ۱۱ دارای یک حالت مثلث شکل می‌باشد و ضخیم‌تر از تیغ بیستوری شماره ۱۵ است، بنابراین استحکام و مقاومت بیشتری دارد. این تیغ برای اقدامات ارتوپدی، جراحی قلب‌و‌عروق، کالبدشکافی، جراحی‌های ترمیمی فک‌وصورت و اطفال ایده آل است.
تیغ بیستوری شماره ۱۲
تیغ بیستوری شماره ۱۲ از فولاد (استیل) ضدزنگ ساخته می‌شود و در انواع برش‌های منحنی کاربرد دارد. این تیغ عمدتاً برای ایجاد شکاف‌های کوچک بکار می‌رود و در عمل جراحی لثه کاربرد فراوانی دارد.
تیغ جراحی شماره ۱۲ برای انجام کارهای خاص در طول عمل‌های جراحی و برای بهبود وضعیت بیمار مورداستفاده قرار می‌گیرد.
تیغ بیستوری شماره ۱۵
تیغ جراحی شماره ۱۵ دارای لبه گرد و کوچک است و معمولا جهت ایجاد برش‌های منحنی و بسیار ظریف به‌کار می‌رود. به همین دلیل این تیغ در جراحی اندام‌های حساس مانند قلب و اطراف چشم استفاده می‌شود. این تیغ با دسته شماره ۳ مورداستفاده قرار می‌گیرد.
تیغ بیستوری شماره ۲۰
تیغ جراحی شماره ۲۰ معمولا جهت برش بافت‌های ضخیم‌تر و بخش های بزرگ تر به کار می روند. این تیغ هم دارای لبه گرد می‌باشد و در کالبدشکافی و حجامت کاربرد دارد.
راهنمای انتخاب دسته تیغ جراحی
تیغهای بیستوری معمولا روی یک دسته سوار می‌شوند تا مانع از بریدگی یا آسیب به دست جراح شوند. دسته تیغ به طور جداگانه تهیه می‌شود. به طور کلی نحوه انتخاب تیغ و دسته مناسب بصورت زیر است:
- تیغهای جراحی سایز ۶، ۹، ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۴ و ۱۵ با دسته سایز ۳ و ۹ مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- تیغهای بیستوری سایز ۲۰، ۲۱، ۲۲، ۲۳ و ۲۴ با دسته سایز ۴ و ۶ استفاده می‌شود.
اسکالپل چگونه بر روی دسته قرار می‌گیرد؟
همان‌طور که قبلاً هم اشاره کردیم، جا انداختن و درآوردن تیغ بیستوری حتماً باید به کمک سوزنگیر صورت گیرد. انتهای تیغ، مایل بوده و گردن دسته اسکالپل نیز یک شیار یا لبه مایل دارد. جهت تیغ موقع جاانداختن باید طوری باشد که با گردن دسته اسکالپل موازی و منطبق شود.
قیمت تیغ بیستوری
به طور کلی عوامل مختلفی در تعیین قیمت تیغ جراحی موثر است. ازجمله:
- برند تیغ (مارتین، موریس، های‌کات، مورتون، ریبل، …)
- سایز تیغ (شماره ۹، ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۵، ۲۰، ۲۱، ۲۲، ۲۳، ۲۴، ۲۵، …)
- کیفیت و ویژگی های تیغ (ضد زنگ بودن، استریل بودن، یکبارمصرف بودن یا چندبارمصرف بودن)
خرید تیغ بیستوری یا تیغ جراحی
برای خرید تیغ جراحی باید به این نکات توجه ویژه‌ای داشت. زیرا انتخاب تیغ نامناسب و بی‌کیفیت، ممکن است منجر به برش بافت اشتباه، آسیب بافتی و یا له‌شدگی سلول‌ها شود و عواقب ناخوشایندی به دنبال داشته باشد.
برای خرید تیغ بیستوری، نوع برش و عمق آن باید توسط پزشک جراح مشخص شود. درنهایت باید یک برند و فروشگاه معتبر را پیداکرده و بعدازآن، برای خرید یک تیغ جراحی باکیفیت اقدام کرد.
توجه کنید که ست تیغ جراحی شما باید کامل باشد تا در صورت نیاز به استفاده از تیغ دیگر، سریعاً جایگزینی صورت گیرد.
